Việc tăng học phí phải được cân nhắc từ 2 phía. Thứ nhất, làm sao cho phù hợp với khả năng của người dân, đáp ứng nhu cầu học tập của giới trẻ. Thứ hai, học phí cũng phải tạo điều kiện, để cùng với kinh phí Nhà nước đủ cho các trường ĐH bảo đảm chất lượng. Theo Chỉ thị 53 vừa mới được Bộ GD&ĐT ban hành, ngay trong tháng 9 này Bộ GD&ĐT sẽ gửi tới tất cả các cơ sở giáo dục đại học dự thảo đề án học phí mới, theo đó học phí mới sẽ cao hơn học phí trong những năm vừa qua.
Bên lề phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Tiền phong đã có cuộc trao đổi với ông Đào Trọng Thi, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng (VHGDTNTNNĐ) về vấn đề nêu trên. Ông Đào Trọng Thi nói:
Bây giờ, một mặt chúng ta muốn nâng cao chất lượng các cơ sở giáo dục đại học, nhưng mặt khác chúng ta lại không muốn tạo điều kiện cho các cơ sở này, như vậy là mâu thuẫn.
Bởi vậy, tôi cho rằng vấn đề ở đây không phải là tăng hay không tăng học phí, mà vấn đề là quyết định mức học phí như thế nào để có thể hài hoà được cả hai vấn đề nêu trên.
Với hoàn cảnh kinh tế của chúng ta hiện nay, nếu có tăng thì cũng chỉ nên tăng ở mức vừa phải, chứ tăng lên một lúc gấp vài ba lần là không được.
Một điều quan trọng hơn là chúng ta phải thay đổi quan niệm về công tác giáo dục đào tạo, đặc biệt là cấp đại học. Vừa rồi, UBTVQH thảo luận về vấn đề phí và lệ phí, đã có ý kiến là những dịch vụ công liên quan đến yêu cầu chất lượng khác nhau, thì nên chuyển nó không phải là phí, lệ phí nữa, mà chuyển nó sang giá dịch vụ công. Mà đã là giá, nó sẽ gắn với chất lượng của sản phẩm và có thể phân loại ra.
Nhu cầu xã hội khác nhau, bên cạnh giáo dục đại trà với mức học phí phù hợp với khả năng đóng góp của đông đảo người dân, cần đáp ứng nhu cầu của những người sẵn sàng đóng góp nhiều hơn để được nhận một dịch vụ cao hơn theo tinh thần tự nguyện...
Nên theo hướng đó, chứ không nên tăng học phí đồng loạt, không phân biệt chất lượng. Dư luận đã từng đặt ra câu hỏi là có đúng tăng học phí sẽ làm tăng chất lượng đào tạo? Mà ai đó bảo là tăng toàn bộ chất lượng đại trà thì tôi tin là không có.
Nghĩa là việc tăng học phí chưa chắc đã làm tăng chất lượng toàn bộ cơ sở giáo dục đại học? Một mức tăng học phí phù hợp với khả năng chi trả của đông đảo nhân dân sẽ có giới hạn, và thường tăng không nhiều vì mức sống của người dân hiện đã tăng nhiều lắm đâu.
Nhưng, chúng ta có thể đặt ra một số chương trình giáo dục đáp ứng yêu cầu chất lượng cao, với mức học phí cao hơn. Cũng như yêu cầu những người muốn có chất lượng cao hơn mức đại trà thì phải chi trả toàn bộ, Nhà nước không phải hỗ trợ và dành hỗ trợ đó cho “phần” khó khăn.
Theo quy định của Chính phủ, toàn bộ số học phí thu được phải dành tối thiểu 45% để tăng cường cơ sở vật chất. Tuy nhiên, qua kiểm tra ở các trường thì tỷ lệ để lại thấp hơn nhiều so với quy định, như: Đại học Kinh tế Quốc dân 15%; Đại học Luật TP Hồ Chí Minh 20%...
Hơn nữa, nhiều cơ sở đào tạo không chú ý sử dụng học phí để tăng cường năng lực đào tạo, đổi mới giáo trình, giáo khoa, phương pháp dạy và học, mà còn nặng về chi cho con người, thù lao cho cán bộ giảng dạy và nhân viên..., thưa ông? Tôi đồng ý rằng các vấn đề phải thực hiện theo đúng qui định của Nhà nước. Thực ra, trong một số trường hợp cụ thể, có một số nhà trường gặp khó khăn, ví như bảo tăng cường lớp học nhưng đất có đâu mà xây dựng. Nên không có cái đó thì đầu tư vào cái khác, vẫn là phục vụ điều kiện cơ sở vật chất cho giảng dạy.
Vậy phải chăng trước khi tăng học phí, nên kiểm tra học phí đã được sử dụng như thế nào, thưa ông?
Theo tôi là nên có cái đó. Cần có đánh giá tổng kết để xem cần tăng bao nhiêu.
Thủ tướng Chính phủ đã có Chỉ thị về thực hiện chế độ cho vay ưu đãi để học đại học, cao đẳng và dạy nghề, nhằm hỗ trợ sinh viên có nhu cầu về kinh phí học tập, ông nghĩ sao về vấn đề này?
Tôi cho rằng đây là chương trình rất tốt, Trước đây, chúng ta đã làm nhưng chưa được hiệu quả lắm... Đây cũng là giải pháp để tăng học phí, nhưng vẫn có cách để giúp sinh viên không có khả năng chi trả thì có nguồn vay để đảm bảo kinh phí học tập.
Cảm ơn ông!